Veelgestelde vragen
Wat is biodiversiteit?
Biodiversiteit is de variatie aan leven in een bepaald gebied. Vaak wordt er dan gekeken naar alle verschillende soorten zoogdieren, vissen, reptielen, vogels, insecten, planten, paddenstoelen en andere soorten organismes bij elkaar. Daarnaast gaat het bij biodiversiteit ook om de variatie in leefgebieden, de zogeheten ecosystemen. Soorten staan immers niet op zichzelf, maar leven samen met andere soorten. Het is dus van belang natuurlijke leefomgevingen te behouden om ook de soorten te behouden die daar onderdeel van uitmaken. Voorbeelden van ecosystemen zijn een bepaald stuk bos, duinlandschap, grasland en heide. Ook genetische diversiteit is een onderdeel van biodiversiteit. Dat gaat over de variatie aan genetisch materiaal binnen een populatie van een bepaalde soort. Een grotere populatie van een soort zorgt voor meer genetische diversiteit. Meer genetische diversiteit zorgt voor een gezondere populatie.
Wat is het belang van natuur en biodiversiteit?
De biodiversiteit is een soort thermometer voor hoe goed het gaat met de natuur. Helaas staan veel soorten en leefgebieden wereldwijd onder druk door toedoen van de mens. De biodiversiteit neemt op veel plekken in en buiten Nederland drastisch af, doordat we teveel eisen van natuurlijke hulpbronnen. In Nederland gaat maar liefst 80% van het aantal soorten planten en dieren achteruit. De helft van die soorten staat op de Rode Lijst.[1] Met bijvoorbeeld weidevogels en insecten, zoals wilde bijen en vlinders, gaat het al jarenlang erg slecht.
Behoud van diversiteit is belangrijk. We lichten een paar verschillende belangrijke redenen toe:
- Voedselzekerheid. Driekwart van de gewassen die wij eten zijn afhankelijk van bestuivende insecten. Deze insecten zijn dus heel belangrijk voor onze voedselzekerheid. Ook de biodiversiteit in de bodem, het bodemleven dus, is van belang voor de vruchtbaarheid van de grond en daarmee dus ook voor onze voedselzekerheid.
- Schone lucht en schoon water. Bomen zetten CO2 (koolstofdioxide) om in zuurstof. Wij hebben zuurstof nodig om te leven. Onze bossen zijn dus van levensbelang voor onze luchtkwaliteit. Zo zijn er ook planten en schelpdieren die water zuiveren. Schoon water is ook van levensbelang.
- Natuurlijke hulpbronnen. We gebruiken natuurlijke hulpbronnen voor talloze toepassingen. We gebruiken bijvoorbeeld hout van bomen voor meubels, papier en als bouwmateriaal, veel medicijnen worden gewonnen uit planten en katoen en bamboe voor kleding. We hebben nog lang niet alle mogelijkheden ontdekt die de natuur ons biedt, dus het behouden van de soortenrijkdom helpt ook om deze potentie te behouden.
- Klimaatverandering en weerbaarheid. Biodiversiteit maakt de natuur beter weerbaar tegen klimaatverandering en extreem weer. Zo slaat een gevarieerd bos meer CO2 op dan een bos met weinig biodiversiteit. Dit maakt gevarieerde bossen van onschatbare in de strijd tegen de opwarming van het klimaat. Ook heeft een gemengd bos minder last van stormschade dan een stuk grond met alleen fijnsparren. Een ander voorbeeld: kruidenrijk grasland met veel bodemleven houdt beter regenwater vast. Een grasland met veel biodiversiteit vormt dus een natuurlijke buffer in een periode van droogte.
- Ziektes en plagen. In de natuur zijn allerlei soorten onderling afhankelijk van elkaar. Roofdieren eten prooidieren, er zijn micro-organismes die afvalstoffen opruimen, die weer voor voedsel zorgen voor planten, en die planten worden weer gegeten door dieren. Een natuurlijke kringloop dus. Als er soorten verdwijnen, wordt dit systeem kwetsbaarder, waardoor er meer kans is op ziektes en plagen.
Ook genetische diversiteit zorgt ervoor dat een soort minder kwetsbaar is. Als een populatie van een soort afneemt, neemt ook de genetische diversiteit af. Vandaar dat een bedreigde soort die in aantal achteruit gaat ook een reden tot zorg is. - Gezondheid. Er zijn allerlei onderzoeken die uitwijzen dat een gevarieerde natuurlijke omgeving goed is voor onze gezondheid. Ook voor ontspanning en recreatie zijn we vaak afhankelijk van natuur. Natuur en biodiversiteit zorgen dus voor meer welzijn.
Kortom de natuur levert ons vele onmisbare diensten in de vorm van schoon water, voedsel, medicijnen, zuurstof, bouwmaterialen, gezondheid, recreatie en inspiratie. Als mensen zijn we heel afhankelijk van biodiversiteit. We kunnen niet zonder. We staan als mens niet los van de natuur, we zijn er onderdeel van. Niet alleen als gebruiker, maar ook als deel van de hele schepping.
We kennen ook een grote intrinsieke waarde toe aan natuur en biodiversiteit. Hoewel dat lastiger is om in woorden uit te drukken, laat staan in cijfers of in geld. Bij A Rocha geloven we dat God de bron is van al het leven, en dus ook de bron van alle creativiteit en diversiteit in de natuur. Dat roept ons ertoe op om met zorg en verantwoordelijkheid om te gaan met het leven op aarde.
[1] De Rode Lijst is een overzicht van soorten die in ons land zijn verdwenen of dreigen te verdwijnen.
Waarom natuurbeheer?
De natuur en de biodiversiteit staan onder hoge druk. Dus bescherming en bevordering van biodiversiteit is een belangrijke opdracht voor mensen. Soms houdt dat in dat we een stapje terug moeten zetten, zodat er meer kansen komen voor de natuur. Soms houdt dat in dat we zelf iets kunnen doen om schadelijke gevolgen van menselijk handelen tegen te gaan of bedreigde soorten een handje te helpen, om natuurherstel te bevorderen.
Zeker in een land als Nederland is de impact van ons menselijk handelen op onze natuurlijke omgeving erg groot. Dat zit niet alleen in directe gevolgen, zoals het kappen van een bos of het aanleggen van een weg, maar ook in indirecte gevolgen, zoals grote hoeveelheden voedingsstoffen die via lucht en water van invloed zijn op natuurgebieden. Stikstof is daar een belangrijk voorbeeld van. Soorten in gebieden die van nature arm zijn aan voedingsstoffen, zoals in heidegebieden, worden verdrongen door snelgroeiende soorten zoals grassen, bramen of brandnetels. Als je daar niet ingrijpt, verlies je die natuur en de soorten die daarvan afhankelijk zijn. Het zorgt voor een drastische afname van de biodiversiteit.
Tot slot, willen we onze inheemse biodiversiteit behouden, dan is er ook bestrijding nodig tegen invasieve exoten, zoals Reuzenberenklauw, Amerikaanse vogelkers en Japanse Duizendknoop.[1] Invasieve exoten verdringen onze inheemse soorten en hebben daardoor dus ook een negatieve impact op de biodiversiteit. Natuurbeheer is nodig om deze schadelijke processen te remmen.
[1] Exoten zijn planten, dieren of andere organismen die van nature niet in Nederland voorkomen, maar door menselijk handelen in ons land terecht zijn gekomen. Sommige van die exoten vermeerderen zich snel (zijn invasief) en verdringen op die manier de inheemse soorten, dat zijn de soorten die hier van nature voorkomen.
